‘‘ตทาปิ มํ มหาวีร, ฑยฺหมานํ สุสณฺฐิตํ;

ปริฬาหํ วิโนเทสิ, สยมฺภุญฺจ ขมาปยิํฯ

[575]

‘‘อชฺชาปิ มํ มหาวีร, ฑยฺหมานํ ติหคฺคิภิ;

นิพฺพาเปสิ ตโย อคฺคี, สีติภาวญฺจ ปาปยิํ [ปาปยี (สี.)]ฯ

[576]

เยสํ โสตาวธานตฺถิ, สุณาถ มม ภาสโต;

อตฺถํ ตุมฺหํ ปวกฺขามิ, ยถา ทิฏฺฐํ ปทํ มมฯ

[577]

‘‘สยมฺภุํ ตํ วิมาเนตฺวา, สนฺตจิตฺตํ สมาหิตํ;

เตน กมฺเมนหํ อชฺช, ชาโตมฺหิ นีจโยนิยํฯ

[578]

‘‘มา โว ขณํ วิราเธถ, ขณาตีตา หิ โสจเร;

สทตฺเถ วายเมยฺยาถ, ขโณ โว ปฏิปาทิโตฯ

[579]

‘‘เอกจฺจานญฺจ วมนํ, เอกจฺจานํ วิเรจนํ;

วิสํ หลาหลํ เอเก, เอกจฺจานญฺจ โอสธํฯ

[580]

‘‘วมนํ ปฏิปนฺนานํ, ผลฏฺฐานํ วิเรจนํ;

โอสธํ ผลลาภีนํ, ปุญฺญกฺเขตฺตํ คเวสินํฯ

[581]

‘‘สาสเนน วิรุทฺธานํ, วิสํ หลาหลํ ยถา;

อาสีวิโส ทิฏฺฐวิโส [ทฏฺฐวิโส (สฺยา. อฏฺฐ.)], เอวํ ฌาเปติ ตํ นรํฯ

[582]

‘‘สกิํ ปีตํ หลาหลํ, อุปรุนฺธติ ชีวิตํ;

สาสเนน วิรุชฺฌิตฺวา, กปฺปโกฏิมฺหิ ฑยฺหติฯ

[583]

‘‘ขนฺติยา อวิหิํสาย, เมตฺตจิตฺตวตาย จ;

สเทวกํ โส ตารติ, ตสฺมา เต อวิราธิยา [อวิโรธิโย (สี.), เต อวิโรธิยา (สฺยา.)]ฯ

[584]

‘‘ลาภาลาเภ น สชฺชนฺติ, สมฺมานนวิมานเน;

ปถวีสทิสา พุทฺธา, ตสฺมา เต น วิราธิยา [เต น วิโรธิยา (สี. สฺยา.)]ฯ

[585]

‘‘เทวทตฺเต จ วธเก, โจเร องฺคุลิมาลเก;

ราหุเล ธนปาเล จ, สพฺเพสํ สมโก มุนิฯ

[586]

‘‘เอเตสํ ปฏิโฆ นตฺถิ, ราโคเมสํ น วิชฺชติ;

สพฺเพสํ สมโก พุทฺโธ, วธกสฺโสรสสฺส จฯ

[587]

‘‘ปนฺเถ ทิสฺวาน กาสาวํ, ฉฑฺฑิตํ มีฬฺหมกฺขิตํ;

สิรสฺมิํ อญฺชลิํ กตฺวา, วนฺทิตพฺพํ อิสิทฺธชํฯ

[588]

‘‘อพฺภตีตา จ เย พุทฺธา, วตฺตมานา อนาคตา;

ธเชนาเนน สุชฺฌนฺติ, ตสฺมา เอเต นมสฺสิยาฯ

[589]

‘‘สตฺถุกปฺปํ สุวินยํ, ธาเรมิ หทเยนหํ;

นมสฺสมาโน วินยํ, วิหริสฺสามิ สพฺพทาฯ

[590]

‘‘วินโย อาสโย มยฺหํ, วินโย ฐานจงฺกมํ;

กปฺเปมิ วินเย วาสํ, วินโย มม โคจโรฯ

[591]

‘‘วินเย ปารมิปฺปตฺโต, สมเถ จาปิ โกวิโท;

อุปาลิ ตํ มหาวีร, ปาเท วนฺทติ สตฺถุโนฯ

[592]

‘‘โส อหํ วิจริสฺสามิ, คามา คามํ ปุรา ปุรํ;

นมสฺสมาโน สมฺพุทฺธํ, ธมฺมสฺส จ สุธมฺมตํฯ

[593]

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ, ภวา สพฺเพ สมูหตา;

สพฺพาสวา ปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโวฯ

[594]

‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ, พุทฺธเสฏฺฐสฺส สนฺติเก;

ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[595]

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส, วิโมกฺขาปิ จ อฏฺฐิเม;

ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุปาลิ เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ

อุปาลิตฺเถรสฺสาปทานํ ฉฏฺฐํฯ

3-7. อญฺญาสิโกณฺฑญฺญตฺเถรอปทานํ

[596]

‘‘ปทุมุตฺตรสมฺพุทฺธํ, โลกเชฏฺฐํ วินายกํ;

พุทฺธภูมิมนุปฺปตฺตํ, ปฐมํ อทฺทสํ อหํฯ

[597]

‘‘ยาวตา โพธิยา มูเล, ยกฺขา สพฺเพ สมาคตา;

สมฺพุทฺธํ ปริวาเรตฺวา, วนฺทนฺติ ปญฺชลีกตาฯ

[598]

‘‘สพฺเพ เทวา ตุฏฺฐมนา, อากาเส สญฺจรนฺติ เต;

พุทฺโธ อยํ อนุปฺปตฺโต, อนฺธการตโมนุโทฯ

[599]

‘‘เตสํ หาสปเรตานํ, มหานาโท อวตฺตถ;

กิเลเส ฌาปยิสฺสาม, สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเนฯ

[600]

‘‘เทวานํ คิรมญฺญาย, วาจาสภิมุทีริหํ;

หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน, อาทิภิกฺขมทาสหํฯ

[601]

‘‘มม สงฺกปฺปมญฺญาย, สตฺถา โลเก อนุตฺตโร;

เทวสงฺเฆ นิสีทิตฺวา, อิมา คาถา อภาสถฯ

[602]

‘‘‘สตฺตาหํ อภินิกฺขมฺม, โพธิํ อชฺฌคมํ อหํ;

อิทํ เม ปฐมํ ภตฺตํ, พฺรหฺมจาริสฺส ยาปนํฯ

[603]

‘‘‘ตุสิตา หิ อิธาคนฺตฺวา, โย เม ภิกฺขํ อุปานยิ;

ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ, สุโณถ มม ภาสโตฯ

[604]

‘‘‘ติํสกปฺปสหสฺสานิ [ติํสมตฺเต กปฺปสคสฺเส (สฺยา. ก.)], เทวรชฺชํ กริสฺสติ;

สพฺเพ เทเว อภิโภตฺวา, ติทิวํ อาวสิสฺสติฯ

[605]

‘‘‘เทวโลกา จวิตฺวาน, มนุสฺสตฺตํ คมิสฺสติ;

สหสฺสธา จกฺกวตฺตี, ตตฺถ รชฺชํ กริสฺสติฯ

[606]

‘‘‘กปฺปสตสหสฺสมฺหิ, โอกฺกากกุลสมฺภโว;

โคตโม นาม โคตฺเตน, สตฺถา โลเก ภวิสฺสติฯ

[607]

‘‘‘ติทสา โส จวิตฺวาน, มนุสฺสตฺตํ คมิสฺสติ;

อคารา ปพฺพชิตฺวาน, ฉพฺพสฺสานิ วสิสฺสติฯ

[608]

‘‘‘ตโต สตฺตมเก วสฺเส, พุทฺโธ สจฺจํ กเถสฺสติ;

โกณฺฑญฺโญ นาม นาเมน, ปฐมํ สจฺฉิกาหิติ’ฯ

[609]

‘‘นิกฺขนฺเตนานุปพฺพชิํ , ปธานํ สุกตํ มยา;

กิเลเส ฌาปนตฺถาย, ปพฺพชิํ อนคาริยํฯ

[610]

‘‘อภิคนฺตฺวาน สพฺพญฺญู, พุทฺโธ โลเก สเทวเก;

อิสินาเม มิคารญฺเญ [อิมินา เม มหารญฺญํ (สฺยา.), อิมินา เม มิคารญฺญํ (ก.)], อมตเภริมาหนิฯ

[611]

‘‘โส ทานิ ปตฺโต อมตํ, สนฺติปทมนุตฺตรํ;

สพฺพาสเว ปริญฺญาย, วิหรามิ อนาสโวฯ

[612]

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส, วิโมกฺขาปิ จ อฏฺฐิเม;

ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อญฺญาสิโกณฺฑญฺโญ [อญฺญาตโกณฺฑญฺโญ (สี.), อญฺญา โกณฺฑญฺโญ (สฺยา.)] เถโร อิมา

คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ

อญฺญาสิโกณฺฑญฺญตฺเถรสฺสาปทานํ สตฺตมํฯ

3-8. ปิณฺโฑลภารทฺวาชตฺเถรอปทานํ

[613]

‘‘ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน, สยมฺภู อคฺคปุคฺคโล;

ปุรโต หิมวนฺตสฺส, จิตฺตกูเฏ วสี ตทาฯ

[614]

‘‘อภีตรูโป ตตฺถาสิํ, มิคราชา จตุกฺกโม;

ตสฺส สทฺทํ สุณิตฺวาน, วิกฺขมฺภนฺติ พหุชฺชนาฯ

[615]

‘‘สุผุลฺลํ ปทุมํ คยฺห, อุปคจฺฉิํ นราสภํ;

วุฏฺฐิตสฺส สมาธิมฺหา, พุทฺธสฺส อภิโรปยิํฯ

[616]

‘‘จาตุทฺทิสํ นมสฺสิตฺวา, พุทฺธเสฏฺฐํ นรุตฺตมํ;

สกํ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา, สีหนาทํ นทิํ อหํ [ตทา (สฺยา.)]ฯ

[617]

‘‘ปทุมุตฺตโร โลกวิทู, อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห;

สกาสเน นิสีทิตฺวา, อิมา คาถา อภาสถฯ

[618]

‘‘‘พุทฺธสฺส คิรมญฺญาย, สพฺเพ เทวา สมาคตา;

อาคโต วทตํ เสฏฺโฐ, ธมฺมํ โสสฺสาม ตํ มยํฯ

[619]

‘‘‘เตสํ หาสปเรตานํ, ปุรโต โลกนายโก;

มม สทฺทํ [กมฺมํ (?)] ปกิตฺเตสิ, ทีฆทสฺสี มหามุนิ’ฯ

[620]

‘‘เยนิทํ ปทุมํ ทินฺนํ, สีหนาโท จ นาทิโต;

ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ, สุณาถ มม ภาสโตฯ

[621]